8. SINIF MEDYA OKURYAZILIĞI 1. ÜNİTE ÇEVREM MEDYA

1) MEDYANIN HAYATIMDAKİ YERİ

Medya her yerdedir. Gün geçtikçe daha fazla medya seçeneği hayatımıza giriyor. Siz de bu seçenekleri daha çok kullanıyorsunuz. Bilgisayar oyunları, televizyon, müzik, radyo, gazeteler, dergiler, ilan panoları, internet, sosyal medya hatta giydiğimiz tişörtler göz önüne alındığında her gün yüzlerce iletiyle karşılaşıyoruz.

A) MEDYA VE TEKNOLOJİ SİZİN İÇİN Mİ ÇALIŞIYOR ?

* Medya tek bir amaç için üretmez. Eğer isterseniz bu farklı amaçlar arasında sağlıklı bir yol belirleyebilir, kendi yararınızı gözetebilirsiniz. Medya aracılığıyla eriştiğiniz eğitim, araştırma, iletişim ve eğlence fırsatları arasında bir denge kurabilirsiniz.

* Medya; fotoğraflara, çevrimiçi kitaplara, bloglara, belgesel filmlere erişimle öğrenmeyi kolaylaştırıyor ve sosyal becerilerimizi geliştiriyorsa bizim için çalışıyor demektir.

B) MEDYA NE ÜRETİYOR?

* Medya; haber, eğlence, reklam gibi üç temel grupta içerik üretir. Medya bu içeriklerle bilgilendirir, eğlendirir, tanıtım ve pazarlama yapar.

* Gazete, dergi, radyo, televizyon, bilgisayar, internet ve taşınabilir bilgi iletişim teknolojileri gibi medya tarafından bu içerikler sunulur.

NOT: Medyanın temel özelliği sürekli olarak içerik üretmesidir.

* MEDYA NE ÜRETİYOR?

1) Haber: Belli bir zaman ve mekanda gerçekleşmiş olayları, ilgililerinin meraklarını giderecek ayrıntıda ve anlaşılabilir dille aktarır. Güncel ve ilginç olaylardan seçilenler, olabildiğince yansız ve gerçeğe uygun bir şekilde haber formatına uyarlanarak sunulmalıdır.

2) Yorum: Bir köşe yazarının ya da televizyon kanalında bir haber yorumcusunun haberi kendi düşünceleri, inançları, bilgi birikimi ve tecrübeleri ışığında yorumlaması, sunması, açıklaması ve değerlendirmesidir.

3) Reklam: Bir tanıtım ve pazarlama etkinliğidir. Ürünün reklamını yapmak isteyen kurum bunun için medya kuruluşuna para öder. Reklam da amaç, okuyucuları ve izleyicileri reklamı yapılan ürün, hizmet hakkında bilgilendirmek, bunların kendileri için gerekli olduğuna ikna etmek ve sonuçta bu ürün ya da hizmeti satın almaya yöneltmektir.

NOT: Reklam, iletinin en açık ve en net şekilde kurgulandığı ve ikna yöntemlerinin en etkin uygulandığı medya ürünüdür.

4) Program: Haber, belgesel, müzik, eğlence, kültür sanat gibi belli alan ve biçimlerde hazırlanır. Programların belirli bir süresi ve konusu vardır. Program denilince çoğunlukla televizyon akla gelse de radyo, internet ve benzeri medya türleri içinde programlar üretilmektedir.

C) MEDYA HAYATIM NE KADAR SAĞLIKLI

* Medyayı kullanırken bilinçli, seçici, sorumlu ve saygılı davranmalı ve kararlarımızın arkasındaki etik sonuçların farkında olmalıyız.

* Medyayı sağlıklı kullanmak demek; medya ve teknolojiyi hangi zamanlarda, ne kadar süreyle, hangi amaçla kullandığımızın bilincinde olmak demektir.

Medyayı sağlıksız ve dengesiz bir şekilde kullandığınızı aşağıdaki belirtileri inceleyerek anlayabilirsiniz:

1) Ekran başında saatlerce kalıyorsanız,

2) Evde aile üyeleri ile konuşmalarınızın azalmaya başladığını fark ediyorsanız,

3) Başınız ağrıyor, gözünüz sulanıyor, belli konulara ve konuşmalara odaklanmada zorluk çekiyorsanız,

4) Okuldaki başarınızın düştüğünü gözlemliyorsanız,

5) Çevrenizdeki insanlar ile ilişkileriniz sınırlı hale geliyorsa,

6) Şiddet içerikli medyayı tüketme sonucunda şiddete karşı duyarsızlaşıyorsanız ya da saldırgan ve sert davranışlar gösteriyorsanız,

7) Medyada çevrim içi veya çevrim dışı karşılaştığınız durumlar sizi gitgide daha fazla üzmeye başladıysa, diyet listesi oluşturmak zorunlu hale gelmiş demektir.

D) SAĞLIKLI MEDYA DİYETİ İÇİN 5 ADIM

1) Medya Hakkında Konuş

Bir film/dizi filmde, reklam sahnesinde ve internette karşılaştığınız olumsuz bir durumu öğretmeniniz ve arkadaşlarınızla değerlendirin.

2) İyi Programları Seç

Haber ve eğlencenin yanında, bilgi, araştırma ve öğrenme fırsatları sunan programların listesini oluşturun. Yaşınıza uygun ve kaliteli medya ürünlerini seçtiğinizden emin olun.

3) Birlikte İzle, Araştır, Dinle ve Oyna

Ailenizle birlikte televizyon izlemek, internet kullanmak, radyo dinlemek ve oyun oynamak için uygun ortamlar oluşturun.

4) Medyasız Zamanlar Oluştur

Günlük yaşamınızda medya kullanımınızı kısıtlayın. Örneğin yemek saatlerinizde ya da ödevinizi ve diğer işlerinizi yaparken gerekmiyorsa radyoyu, televizyonu, interneti kullanmayın.

5) Dengeyi Koru

Haftalık medya kullanım planı oluşturun, kullanım saatlerinizi ve kullanım amaçlarınızı not ederek hedeflediğiniz dengeyi koruyup korumadığınızı kontrol edin.

2) NEDEN MEDYA OKURYAZARLIĞI?

* Medya iletileri aslında yapımcıların öznel kararları ve yorumlarından oluşur. Muhabirler, binlerce olgu ve olay arasından bir seçim yaparak kendilerince neyin ve kimin önemli olduğunu ifade ederler.

* Reklamcılar, ürünlerini kullanınca sorunlarımızın anında çözüleceğini söyleyerek buna inanmamızı beklerler.

* Medya okuryazarlığı becerisi, bizleri küresel medya kültürü içinde yaşamaya hazırlar.

* Medya okuryazarlığı dendiğinde bireyin medya iletilerine erişim, bu iletileri çözümlemesi ve değerlendirmesi ile yeni iletilerin üretilmesi ifade edilmektedir.

* Medya okuryazarlık düzeyi yüksek olan bireyler, yalnızca televizyon, radyo gazetelerden değil; dergiler, kitaplar, reklam panoları, işaretler, paketleme - pazarlama malzemeleri, bilgisayar oyunları, müzikler, internet gibi her türlü medyadan alınan karmaşık iletileri kavrayıp değerlendirme konusunda da bilgili ve becerikli olacaklardır.

* Medya okuryazarlığı becerisine sahip kişiler, genellikle kendi medyasını da üretebilmekte, medya kültürümüzün aktif katılımcıları haline gelmektedir.

* Medya okuryazarlığı; görsel, işitsel, basılı vb. medya ,iletilerine erişebilme; erişilen medyayı, ileti ve ürünleri eleştirel bir bakış açısıyla çözümleyip değerlendirebilmeyi içerir.

* KISACASI, bireyin çevresindeki medyayı anlayabilme ve gerektiğinde kendi medya iletilerini sağlıklı üretebilme becerileri bütünüdür.

Medya okuryazarlığı becerisi bizlere şu konularda yardımcı olabilir:

1) Medya iletilerinin anlam oluşturma biçim ve yöntemlerini kavrayabiliriz.

2) Belirli bir medya iletisini aslında kimin ürettiğini anlayabiliriz.

3) Medya ürünü oluşturanların neye inanmamızı ya da ne yapmamızı istediğini fark edebiliriz.

4) Medya kullanan ''ikna'' araçlarının farkına varabilir ve bunlarla baş etme yöntemleri geliştirebiliriz.

5) Medyanın sunduğu ön yargıları, yanlış bilgileri ve yalanları ayırt edebiliriz.

6) Medyada sunulan hikâyelerin bize anlatılmayan yönlerinin de olabileceğini kavrayabiliriz.

7) Medya iletilerini kendi deneyim, inanç ve değerlerimizle çözümleyebiliriz.

8) Kendi medya iletilerimizi üretebilir ve paylaşabiliriz.

MEDYA OKURYAZARLIĞI

Ayrıca medya okuryazarlığı eğitimi ile bizler:

1) Aslında tüm medya iletilerinin kurgu olduğunu,

2) Medyanın bilgilendirme, eğlendirme ve çeşitli konularda bireyi ikna etme rolünün olduğunu,

3) Medya iletilerinin yine medyanın kendisinin ya da medya aracılığı ile birilerinin güç ve para kazanmasına yönelik olarak hazırlandığını,

4) Medya iletilerinin farklı izleyiciler üzerinde farklı etkiler uyandırabildiğini,

5) Medya iletilerinin çeşitli görüş ve değerler sunduğunu kavrayabilmemizi,

6) Bu sayede günlük yaşamda medyayı daha kontrollü ve anlamlı kullanmamız mümkün olabilir.

3) MEDYA ALANINDAKİ MESLEKLERİ TANIYALIM

A) MEDYA ÜRETİCİLERİ VE TÜKETİCİLERİ

* Medya bize her gün sayısız hikâye anlatır. Bizler bunları takip ederken bu iletilerin nasıl oluşturulduğunu düşünmeyiz. Medya iletileri bir üretim sürecinin ürünüdür ve kendine özgü kurallar kullanılarak yaratıcı bir dille kurgulanır. Her medya iletisinin arkasında uzun soluklu bir üretici ekip çalışması vardır.

* İletinin kim tarafından ve nasıl oluşturulduğu önemlidir. Bir dizi veya sinema filminin jeneriğini baştan sona izlediğinizde ne kadar çok kişinin emeği olduğunu ve farklı uzmanlık alanlarını kolaylıkla görebilirsiniz.