XX. (20.) YÜZYIL OSMANLI DEVLETİ ( İTTİHAT VE TERAKKİ CEMİYETİ / TRABLUSGARP SAVAŞI)

 XX. YÜZYILDA OSMANLI DEVLETİ

 

1) İTTİHAT VE TERAKKİ CEMİYETİ

 

İttihat : Birlik          Terakki : İlerleme

 

1889 yılında Askeri Tıp öğrencilerinden;

 İbrahim Temo

-          Arapkirli Abdullah Cevdet

-          Kafkasyalı Mehmet Reşit

-          Diyarbakırlı İshak Sükuti    tarafından kurulmuştur.

 

Cemiyet kurulurken kendilerine örnek aldıkları teşkilat: Carbonaria Teşkilatı

Cemiyetin İlk adı : İttihad-ı Osmani Cemiyeti

 1907 yılında Mustafa Kemal’in Şam’da kurduğu Vatan ve Hürriyet Cemiyeti ’de, İttihat ve Terakki’ye katılmıştır.

 1908 yılından itibaren Cemiyet’in başına 3 paşalar geçmiştir.

  İsmail Enver Paşa

-          Cemal Paşa

-          Talat Paşa

2) REVAL GÖRÜŞMELERİ (1908)

 Reval şehri, bugün Estonya sınırları içerisindedir.

İngiltere ve Rusya arasındaki gizli görüşmedir. İngiltere’nin Osmanlı’yı desteklemekten vazgeçtiği gizli görüşmedir.

 

3) II. MEŞRUTİYET’İN İLANI (1908)

İlan eden padişah: II. Abdülhamid

İlanı hızlandıran gelişme: Reval Görüşmesi

İlan edilmesini hızlandıran İttihatçılar ise : Resneli Niyazi ve İsmail Enver Bey ( Hürriyet Kahramanları)

 

4) 31 Mart İsyanı (1909) 13 Nisan 1909

 Önemi: Osmanlı’da rejime karşı çıkan ilk ve tek isyandır.

 İsyanı kışkırtanlar: Ahrar Fırkası 

                                  Volkan Gazetesi: Derviş Vahdet

                                  Serbesti Gazetesi: Hasan Fehmi (İlk basın şehidi)

                                  Avcı Taburları

 

İsyanı bastıran ordu: Selanik’ten getirilen Harekat Ordusu

                                       Bu ordunun başkanı: Mahmut Şevket Paşa

                                       Kurmay Başkanı ise : Mustafa Kemal (Kolağası – Yüzbaşı)

 

Sonuçları:

 1) Osmanlı tarihinde ilk anayasa değişikliği yapıldı. (1909 değişiklikleri)

    * Meclis açma / kapama yetkisi kısıtlandı. (Padişahın)

    * Ülkede sendika – dernek kurma ve toplantı faaliyetleri serbest bırakıldı.

    * Heyeti Vükela (bakanlar kurulu) meclise karşı sorumlu tutuldu.

    * Çok partili yaşama izin verildi.

    * Padişahın elinden sürgün ve sansür yetkisi alındı.

 2) Osmanlı tarihinde ilk defa meclis kararıyla padişah tahtan indirildi. (II. Abdülhamid) Ve ilk kez sürgün edildi. II.Abdülhamid’in sürgüne gönderildiği yer: Selanik Allaattin Köşkü

 3) Meclis kararıyla ilk kez biri padişah yapıldı. (V. Mehmed Reşad) Ayrıca mecliste yemin ederek padişah olanda ilk kişidir. 

TRABLUSGARP SAVAŞI (LİBYA SAVAŞI 1911 -1912)

Savaşanlar: Osmanlı Devleti – İtalya

Nedeni: Sömürgecilik yarışı

Rocconigi (Rakkonici) Antlaşması: İtalya’nın, Rusya ile Trablusgarp’ı işgalini destek antlaşması.

Savaşa Katılan Gönüllü Subaylar:

İsmail Enver Bey: Kuyumcu Hamdi takma adıyla katılmıştır. Bingazi cephesinde başarı kazanmıştır.

Mustafa Kemal : Tanin Gazetesi muhabiri Şerif Bey takma adıyla katılmıştır. Derne ve Tobruk cephelerinde başarı kazanmıştır.

·        Derne ve Tobruk başarısı, Mustafa Kemal’in ilk askeri başarısıdır.

·        Trablusgarp Cephesi, Mustafa Kemal’in emperyalizm ile ilk mücadelesidir.

·        Mustafa Kemal, Trablusgarp’ta binbaşı rütbesi almıştır.

·        Tarihte ilk kez savaş uçakları Derne Cephesi’nde İtalyanlar tarafından kullanıldı.

·        Tarihte ilk kez savaş uçağı yine burada Türkler tarafından düşürüldü.

·        Mustafa Kemal Derne’de sol gözünü kaybetti.

·        Mustafa Kemal’e göz nakli yapan kişi, Doktor Müfit’tir.

 Diğer gönüllü subaylar: Fethi Okyar

                                           Ali Çetinkaya

                                           Nuri Conker

                                           Fuat Bulca

                                          Albay Neşet

                                          Halil (Kut)

 

İtalya’nın Faaliyetleri:

 1) İtalya, Beyrut limanını bombaladı.

2) Çanakkale’yi abluka altına aldı.

3) Rodos ve Akdeniz’deki 12 Adayı işgal etti.

SONUÇ:

 UCHY (UŞİ) ANTLAŞMASI (1912)

1) Trablusgarp, İtalya’ya bırakıldı. (Tüm Libya) (Böylece, Osmanlı’nın Kuzey Afrika’daki son toprak parçası elden çıkmış oldu.)

2) Antlaşma ile Trablusgarp halkı, halifeye bağlı kaldı.

3) Antlaşma ile, Osmanlı Devleti; Trablusgarp’a ‘’Naib-i Sultan’’ atadı.

4) Antlaşma ile, İtalya kapitülasyonların (ayrıcalık-imtiyaz)  kaldırılmasına destek olacağını kabul etti.

5) Antlaşma ile, Trablusgarp kısmına düşen dış borçları İtalya ödemeyi kabul etti.

6) Antlaşma ile, Rodos ve 12 Ada geçici olarak İtalya’ya bırakıldı. (Yunanistan’dan korumak için) (Akdeniz adaları Uşi antlaşması ile kaybedildi.)